فسیل چیست؟!
جسد جانداران مختلف در طول فرآیند رسوب گذاری سنگها ممکن است در بین لایههای رسوبی قرار گیرند. به آثار و بقایای بجا مانده از این جانداران در بین لایههای سنگی، فسیل گفته میشود. اجساد جانداران برای تبدیل شدن به فسیل باید از عوامل هوازدگی چون هوا و رطوبت در امان باشند. باید توجه داشت که تنها قسمتهای سخت جانداران مانند استخوان و صدف امکان تبدیل شدن به فسیل را دارند. آنچه نیز به عنوان فسیل گیاهی شناخته میشود، تنها شامل آثار آنها در سنگها میباشد در صورتی که خود بافت گیاهی از بین رفته یا تبدیل به ترکیبات کربندار میشود.
فسیلها اساساً در سنگهای رسوبی نظیر آهک، شیل و ماسه سنگ یافت میشوند. فسیلها اغلب در سنگهایی یافت میشوند که در دریاهای کم عمق رسوب کرده‌اند زیرا حیات گونههای زیستی بیشتر در این بخشهای دریاها و دریاچهها جریان دارد و سرعت رسوبگذاری نیز در این بخشها زیاد است. در سنگهای مربوط به خشکیها وجود فسیل نادر بوده و عملا وجود ندارد. در موارد نادر، فسیلها در سنگهایی نظیر تراورتن و توف نیز دیده میشوند؛ در سنگهای یادشده عملا شرایط تشکیل فسیل وجود ندارد. غیر عادی‌ترین حالت، وجود فسیل همراه با سنگهای آذرین است. بیشتر سنگ آهک‌ها دارای فسیل هستند و برخی انواع سنگهای آهکی نیز بطور کامل از صدف‌های موجودات دریایی تشکیل شده اند. فسیلها معمولاً به صورت قطعات شکسته شده دیده میشوند اما گاهی بطور کامل نیز دیده میشوند.
مکانهای مناسب برای تشکیل فسیل:
1: محیطهای رسوبی مانند دریاها (به ویژه محیطهای کم عمق دریایی به دلیل تنوع زیاد جانداران و رسوب گذاری شدید).
2: خشکیهایی مانند یخچال، غار، طوفانهای شن و ماسه، شیرههای گیاهی و خاکستر های آتشفشانی
موارد استفاده از فسیلها:
1- تامین انرژی
2- موقعیت یابی مواد معدنی
3- تشخیص آب و هوای گذشتهی کره زمین
4- تعیین محل خشکیها، دریاها و غیره در گذشته
5- تعیین سن زمینشناسی لایههای رسوبی
فسیل در سنگهای ساختمانی
سنگهای ساختمانی نیز میتوانند واجد فسیلهایی باشند. این فسیلها در اندازههای مختلف بوده و میتوانند بر اساس طرحی که به سنگ میبخشند مورد سلیقهی بازار و معماران باشند. در واقع، تنها گونههای فسیلی خاصی مورد توجه و علاقهی بازار هستند.
از معروفترین سنگهای ساختمانی فسیل دار در جهان میتوان مرمریت مشکی مراکش morocco black marble و لایم استون جورا بژ آلمان jura beige marble اشاره کرد. فسیل موجود در مرمریت مشکی مراکش از نوع اورتوسراس Orthoceras است که الگوهای مخروطی شکل سفید در زمینه ی مشکی رنگ ایجاد کرده است.
فسیلهای قابل مشاهده در سنگ لایم استون جورا بژ نیز از نوع آمونیت و برخی از سایر گونههای فسیلی هستند. آمونیت با داشتن الگوی دایرهای شکل، جلوهای زیبا و متمایز به این سنگ بخشیده است.
مرمریت پرطاووسی یزد نیز از انواع سنگ مرمریتهای شناخته شدهی ایرانی است که به وفور در پروژههای مختف مورد استفاده قرار گرفته است. رنگ این سنگ ترکیبی از زمینهی کِرم و بخشهای قهوهای رنگ فسیلها است. در حقیقت شباهت فسیلهای موجود در بافت این سنگ به پر طاووس، علت نام گذاری آن است.
تهیه شده در گروه تولید محتوای شرکت روشان روز
نگارش: سعید نجاتی
با تشکر از جناب آقای ناصر امامی (فعال صنعت سنگ) جهت معرفی سنگها